Önyargılar ve ilk izlenimler ile insanları etiketleyip çoğu kez gözlerimizi kaçırdığımız boşluklarıyla yüzleşmek, boşluğun renkli ve gizli estetiğini görüp hissetmek istiyorsanız Anish Kapoor kısa süreli bir sergi ile İstanbul?da.
Devasa boyutlardaki soyut heykelleri ile İstanbul sonbaharını renklendiren Hindistan doğumlu İngiliz sanatçı Anish Kapoor heykel sanatının figüratif anlatımına üstelik canlı renkler kullanarak farklı bir soluk ve ?renk? katmasıyla tanınıyor. Heykeli renklendirmenin figürü gizleyeceği, gölgeleyeceği endişesini taşıyan meslektaşlarına inat heykele ait bir deri gibi renk kullanmaktan kaçınmıyor. Renk etkisinin içeridekini gizlediğine dikkat çekiyor. Dahası heykelin kitlesel bütünlüğünün de içeriği gizlediğinden yola çıkarak aradığı anlamı heykellerin içindeki boşluğu görünür kılmaya çabalayarak yansıtıyor. Denizin yüzeyine bakıp içindeki canlılığı ve farklılıkları görememeyi dert edinip eserlerinde görünür kılmaya çabaladığından söz ediyor.
Hindistan?a göç etmek zorunda kalmış Bağdat?lı Yahudi anne ve Hint deniz kuvvetlerinde denizbilimci olarak çalışan Hindu babadan Mumbai gibi zengin kültürel çeşitliliği olan bir şehirde 1954 yılında dünyaya gelen Kapoor, ilköğrenimini Mumbai?de karma okulda tamamlıyor. Yüksek öğrenim için annesi ile birlikte İsrail?e gidip farklı ülkelerden gelen Yahudi aileleri barındıran bir kibutzda yaşıyor. 1973 yılından sonra ise sanat öğrenimi için gittiği Londra?da kendi etnik, dini, kültürel zengin karışımına karşın sadece dış görünüşe bakılıp insanlar hakkında karar veriliyor olmasından etkileniyor. Fiziksel özelliklerine bakıp Hintli olduğunu düşünenlere inat derisinin altında farklı kültürel kimliklerin de yaşadığını eserlerine yansıtıyor. Dış görünüşün algıda oluşturduğu boşluklar ve o boşluklar üzerine özenle inşa ettiğimiz hayatlarımıza da ince bir eleştiriyi ihmal etmiyor. Soyut anlatımlı eserlerinde etkileyici boşluklar ve çıkıntılar yanı sıra bir deri gibi kullandığı canlı renkler ve o renklerin ürettiği gölgeler ile izleyiciyi geri dönüşü olmayan bir karadeliğin çekim alanına yöneltiyor. Karanlığı oluşturmak için gölge veya siyah renk kullanmak yerine gözlerimizi kapattığımızda damarlarımızdaki kan yüzünden kırmızıdan karanlığa geçişimizi hatırlatırcasına gölgeyi kırmızıya gizlemeyi veya alacakaranlığın lacivertini durağan siyaha tercih ederek karanlığı evcilleştirmeyi deniyor.
Çoğuna isim verme gereği bile duymadığı devasa boyutlardaki eserlerinde etkileyici ve çarpıcı boşluklarla algının kolaycılığına ve ön yargılara kapılmadan izleyiciyi içerideki zenginlik ve canlılık üzerine düşünmeye zorluyor. Dış görünüş ve etiketlerin ürettiği ön yargılar ile davranmanın kolaycılığına sığınıp pek de yüzleşmek istenmeyen boşluklarla izleyiciyi yüzleşmek zorunda bırakıyor. O boşluklar ki; her türlü önyargı ve hatta zamansızlık etkisi ile izleyiciyi çekip alıp sanki başka kültürlere açılan karadelik işlevi görüyor. Gerçekten de iç dünyamızda bir yerlerde varlığının hep farkında olduğumuz ancak modernitenin ürettiği kimliklerimize sıkı sarılmak uğruna yüzleşmekten çekindiğimiz içsel bir boşluğa yolculuktur, Kapoor?un eserleri. Israrla anlamını soranlara ise ?anlam ile anlamsızlık arasındadır, ne yöne bakmak isterseniz onu görürsünüz, hayat gibi? yanıtını verir.
Hayli görkemli ebatlardaki eserlerinde hayatın küçük boyutlu detaylarını büyütüp görünür hale getirirken uzay ve zamanın sonsuz boşluğunu da bir anlamda küçültüp algılanabilir hale dönüştürmeye çabalamaktadır. Heykellerinin çekiciliği barındırdığı boşluk ve boşluğun ardını merak edenler için heyecanlı bir yolculuk sunmakta, heykele olmasa da içindeki boşluğa dokunma isteği doğurmaktadır.
Ön yargı ve kültürel kimliklerden sıyrılıp doluluğun içindeki boşluklarla ve kendi iç boşluklarımızla yüzleşmek, sanatçının vurguladığı gibi anlam ve anlamsızlık sınırlarında gezinmek için Anish Kapoor sergisi Emirgan Sabancı müzesinde 2 Şubat 2014? e kadar sizleri bekliyor.
Mehmet Uhri