“Dedim ya, yağmur damlasına benziyor, hayatlarımız. Kimi diğerlerine karışır çağlar, kimi ise benim gibi kuruyana kadar bir umut içinden gelip geçecek ışığı bekler. O da hayat, bu da?” diyerek uğurlamıştı.
Yaz aylarında hareketlenip yılın geri kalanında ıssızlaşan tatil kasabalarından birinde karşılaşmıştık. Okul yıllarından sonra bir daha görüşmemiş olsak da ortak arkadaşlar ve sosyal medya sayesinde birbirimizden haber alabiliyorduk.
O küçücük kasabada bir sanat galerisi olmasını garipseyip içeri girmesem belki yine karşılaşmayacaktık. Sanat galerisinin hemen girişinde sağda koltuk kitap ve gözlük üçlüsünün dingin hali dikkatimi çekmiş içimden “Ne keyifli bir okuma köşesi” diye geçirmiştim. Sıcak bir “hoş geldiniz” ile başlayan karşılaşma kısa sürede yıllar sonra bir araya gelmenin coşkusuna dönüşüverdi.
Arkadaşım başarılı ve sevilen bir çocuk hekimiydi. Ancak erken yaşta emekli olup köşesine çekilmişti. Şehri terk edip öğretmen eşiyle birlikte o ücra kasabaya yerleştiklerini, satın aldıkları metruk taş binayı restore edip ev yaptıklarını, alt katını da sanat galerisine dönüştürdüklerini anlattı. Söylediğine göre o ev ve sanat galerisi bütün birikimlerini yutmuştu.
Galerinin kazancı ve hatta gelen gideni olmasa da mutlu görünüyorlardı. Kış aylarında öğrencilerle atölye çalışmaları yaptıklarından, kitaplığının da halka açık olduğundan söz etti.
- İyi de, ahali senin hekim olduğunu bilmiyor mu?
- Rahmetli anatomi hocamız “hekimlik yüksek tansiyon gibi kronik bir hastalıktır. Mezara kadar eşlik eder” derdi. Haklıymış. Muayene odam olmasa da hasta çocuklar için ilaç tavsiyesinde bulunduğum hatta küçük müdahale yaptığım bile oluyor. Ücret almıyorum.
- Aramızda hekim olmaya en hevesli olandın. Fakülte yıllarında çocuk hekimi olmayı kafana koymuştun. Hekimlikten ve pediatriden bu kadar kolay vazgeçebileceğine kimse inanmazdı. Gerçekten anlamıyorum.
- Hekimliği bırakmadım. Ancak meslek başka bir şeye dönüştü. Pek çok meslektaşım uyum sağlasa da ben istemedim.
- Nasıl yani?
- Pediatri, psikiyatri, geriatri gibi uzmanlıkların diğer hekimlik uygulamalarından farklı adlandırılmaları boşuna değildir. İatros sözcüğü ile biter. Yani hekimlik sanatını barındırır, sonu “loji” ile biten bilim alanlarından bir miktar ayrılırdı. Sağlık sisteminin piyasalaşması ile gelen performans uygulaması mesleği parça başı fason iş yapan, yaptığı işten prim alan garip bir hale dönüştürdü. İşin ne sanatı kaldı ne de bilimi. Meslek kendini tekrar eden standart teknik bir uygulamaya dönüştü. Çeşitli gerekçeler ileri sürüp muayenehanemi de kapattırdılar. Ne ben ne de hastalar durumdan memnun değildi. Ne istediğimi bilmiyordum ama istemediğimin farkındaydım. Her şeyi bırakıp buraya sığındım.
- İyi de burada inzivaya çekilmiş gibi yaşamak sana yetiyor mu?
Az önce ilgimi çeken okuma köşesini gösterip “Kapımı çalan olmasa da kendimi oyalayacak bir şeyler buluyorum. Hayatı küçültünce yönetmesi de kolay oluyormuş” diye yanıtladı.
Arkadaşım “yıllar sonra gelen bu buluşmayı kahve ile hatıra bağlayalım” diyerek içeriye yöneldi. Eşimle birlikte mütevazı galeriyi gezip heykel ve tabloları inceledik. Galerinin bir duvarını boydan boya zengin sayılabilecek kitaplık kaplıyordu. Arka tarafta ise atölye olarak kullanılmak üzere kısmen kapatılmış küçük bir avlu vardı.
O sıcak yaz günü serin taş mekânda kitapların arasında zamanı unutmuşken arkadaşım kahveler ile geldi. Ortalığı kaplayan kahve kokusu eşliğinde kahvelerimizi yudumlarken resimler hakkında bilgi verdi. Eşinin ilkokul öğretmenliğine devam ettiğini, atölyede resim çalışmaları yapıldığını ve hatta geçen yıl belde tarihinde ilk kez yerel çalışmalardan oluşan karma sergi bile açıldığını anlattı.
Yine de anlamıyor, sorduğum sorular ile canını sıkmak pahasına neden böyle münzevi bir hayat seçtiği üzerinden kendi hayatımı sorguluyordum. O ise, kimseyi yargılamadan bir derviş sabrı ile sorularımı cevaplıyordu. Kahvenin ardından eşi ev yapımı likör ikram edip akşama yemeğe beklediğini söyledi. Tatil dönüş trafiğine yakalanmamak için yola devam etmeyi planlamıştık. Arkadaşım daveti geri çevirmeye hazırlandığımızı fark edince şehirde onca dolu ve zengin hayatı bırakıp bu kadar sığ bir hayatı seçmekle ne amaçladıklarının yanıtı için akşam yemeği davetini kabul etmem gerektiğini söyledi.
Akşam bir araya geldiğimizde gün batmak üzereydi. Eşiyle birlikte evin arka bahçesinde atölyenin önünde mütevazı bir masa hazırlamışlardı.
Arkadaşımın yanıtı için yemek boyunca sabırla bekledim. Sanat edebiyat ve hatta şiir dolu bir muhabbetten sonra “Gelelim burada ne aradığımız konusuna” diyerek konuya giriş yaptı. Asistanlık yıllarında yağmurlu bir akşam üstü hocasının arabasına aldığını, trafikte ilerlerken camdaki yağmur damlaları üzerinden hayat ve insan üzerine yaptıkları bir konuşmayı anlattı.
- Yolculuk sırasında biraz da hocam ile muhabbet etmek amacıyla hekim olmayı nasıl seçtiğini sormuştum. Hocam ise sorumu yanıtlamak yerine camdaki su damlalarını işaret “mesele hangisi olmak istediğin” diye yanıtlamıştı. Sonra hayatlarımızın yağmur damlalarına benzediğini, çoğunun birbirine karışıp aktığını, bazılarının tek başına durup ayna gibi ışığı yansıttığını az bir kısmının ise içine aldığı ışığı renk tayfı haline getirdiğinden söz etti. “O yüzden önemli olan ne olduğun veya nasıl olduğun değil, hangisi olmak istediğin” dedi. O gün fazla felsefi bulduğum bu yanıt üzerinde düşünmemiş açıkçası anlamaya da çalışmamıştım.
- İyi de bu anlattıklarının konuyla ne ilgisi var? Konuyu neden burada inzivaya çekildiğine nasıl bağlayacaksın? Doğrusu merak ediyorum.
- Meslekten soğuduğumu hissettiğim günlerdi. Bir süre şehrin kenarına kaçıp kafamı dinlemek istemiştim. Şiddetli bir yağmur sonrası güneş belirdi ve dev bir gökkuşağı oluştu. Yağmur damlaları bir araya gelmiş ve o görkemli görüntü ortaya çıkmıştı. Hayatlarımız yağmur damlası gibi demişti hocam. Oluşuyor, dönüşüyor ve kayboluyorduk. Diğerlerine karışıp akıp gitmek herkes gibi olmak kolaydı. Ama bazı damlalar ışığı bekliyor ve içinden geçen ışığı ayrıştırıp başka bir şeye dönüştürüyordu. Ortaya sanat gibi bir şey çıkıyordu.
- Çok hızlı oldu. Sen şunu daha yavaş bir daha anlat.
- Hocam haklıydı. Hayat bir yağmur damlası gibiydi. Çoğu diğerleriyle birleşip çok da sorgulamadan akıp gidiyordu. Kimi kendini göstermek, farklı kılmak uğruna ışığı ayna gibi yansıtan kendine hep baktıran ama içeriyi hiç göstermeyen su damlası gibi yaşamayı seçiyor, böyle mutlu oluyordu. Sosyal medyada en çok görünenler de onlardı. Kendinden başka kimseye hayrı olmadan ve hayata pek bir şey katmadan yaşamak istiyorlardı. Az bir kısım ise ışığı içine alıp dönüştürüp yeni bir şeyler üretiyordu. Resim, heykel, edebiyat kısaca sanat o insanların oluşturduğu gökkuşağı gibi bir güzellikti. Hayat onlarla güzeldi.
- Peki ya sen hangisi olduğuna karar verebildin mi?
- Hayatım okullar, zorunlu hizmet, askerlik, evlilik, çocuk filan derken diğerleri ile birlikte akıp giden su gibiydi. Mesleğimi yaparken sanırım kendimden bir şeyler kattıkça mutlu oluyor avunuyordum. Ancak bu yeni sağlık sistemi mesleğimi iyi yapmamı değil sıradan olmamı, kendimden bir şey katmadan rol yapmamı bekliyor, fazlası için harcadığım zamanı kayıp olarak görüyordu.
- Yani?
- Yani hocamın sözünü ettiği gibi ya akıntıya kapılmam veya ışığı yansıtıp kendine baktırmaktan başka işe yaramayan şişkin bir su damlası olmam isteniyordu. Benim veya başka birinin o koltukta olması hiçbir şeyi değiştirmiyordu. O gün gökkuşağına bakıp hocamın ” Mesele ne olduğun veya nasıl olduğun değil, hangisi olmak istediğin” sözlerini hatırlayıp bir seçim yaptım.
- Her şeyi bırakıp kenara çekilmeyi seçtin, öyle mi?
- O kadar basit değil. Hocamın sözünü ettiği ışığı içine alıp dönüştürmeye çalışan yalnız bir su damlası olmayı seçtim. Yanlış anlama. Sanatçı değilim. Öyle bir iddiam da hiç olmadı. İyileştirdiğim çocukların hayatlarında nasıl bir etkim olduğunu bilemeyeceğim ama burada bu küçücük sanat ortamında sanat üretip yaşatan bir ortam yapmanın emeklilikte köşeye çekilmekten daha anlamlı olduğunu düşündüm. Eşim de destek oldu. Buradayız. Umarım tatminkâr bir açıklama olmuştur.
Konuşmayı sessizce dinleyen eşim araya girip “İyi de aradığınız ışık hiç gelmez, burası o beklediğiniz etkiyi doğurmazsa ne olacak?” diye sordu. Arkadaşım eşi ile bakıştı. Gülümsediler. Sonra “Işığını bekleyen fani bir su damlası olarak kuruyup gün gelince kaybolacağız. Bu bizi ürkütmüyor. Başkalarının olmamızı istediği kişi yerine kendimiz olacağız” diye yanıtladı.
- Doğru mu anladım, sürüye katılıp su olup akmak veya ayna gibi görünen tekil bir su damlası gibi başkalarının gözünü alan fiziksel bir varlık olmak yerine ışığı tayf halinde başka bir şeye dönüştüren yağmur damlası olmayı mı istedin. Hepimiz biraz hepsinden değil miyiz?
- Dedim ya, su damlasına benziyor, hayatlarımız. Kimi diğerlerine karışır çağlar, kimi ise benim gibi kuruyana kadar bir umut içinden gelip geçecek ışığı bekler. O da hayat, bu da. Hem bak sanattan edebiyattan hayattan konuştuk gökkuşağı gibi hayli renkli bir gece yaşadık. Fena mı oldu?
Gerçekten de sanat, edebiyat ve hayat paylaşımları ile geçen hayli doyurucu uzun bir gece oldu. Ertesi sabah erkenden yola koyulacağımız için geceden vedalaştık.
Ertesi sabah ayaklarımız geri gitse de şehre doğru yola çıktık. Yağmurla birlikte artan dönüş trafiği yolculuğu giderek daha da çekilmez hale dönüştürüyordu ki, eşim yolun ilerisinde oluşan devasa gökkuşağını işaret etti. Yağmura rağmen durup arabadan indik.
Kısa süreliğine de olsa yol, yolculuk veya varmak istediğimiz şehir aklımızdan çıkıverdi.
Mutluluk gibi bir şey oldu ve hızla kayboldu.
Mehmet Uhri
Hepsi birbirinden güzel